องค์กรที่ดีเป็นอย่างไร? ผมเองเรียนจบช่างเถอะ ไม่ได้จบสายบริหาร (มาเรียนบริหารก็ตอนแก่แดดแก่ลมแล้ว) เวลานั่งเรียนฟังอาจารย์บรรยาย หรือไม่ว่าจะจากการอ่านตำราเองก็มักจะมีคำถามในใจว่าความรู้ภาคทฤษฎีมันช่างสวยหรู แต่ในชีวิตการทำงานจริงผมแทบจะไม่เจอหลักการเหล่านี้กับชีวิตการทำงานที่ผ่านมาเลย หรือว่าเราไม่เคยทำงานกับองค์กรใหญ่ๆ ที่ให้ความสำคัญกับงาน HR ก็ไม่รู้ ตอนเริ่มต้นทำงานใหม่ๆ อายุเพิ่งจะ 20 ผมเคยเป็นหัวโจกนำการประท้วงของพนักงานโรงงานกับฝ่ายบุคคล
เคยตั้งใจอยากจะวางระบบ IT สำหรับบริษัทเล็กๆ ที่มีพนักงาน Officeไม่เกิน 50 คน (ไม่รวมพนักงานฝ่ายผลิต) แต่ก็ทำไม่สำเร็จเพราะนำเสนอไม่ผ่านด้วยผู้บริหาร ณ ตอนนั้นอาจจะยังไม่เห็นความจำเป็นของมัน และพอดีผมก็ได้ออกจากงานนั้นมาเสียก่อนด้วยเลยไม่ได้ทำให้สำเร็จ แต่ก็อยากเอามาเล่าถึงที่ไปที่มาให้ฟังกัน บริษัทที่ผมเคยทำงานมานั้นไม่ได้มีระบบ IT
เมื่อก่อนคิดว่าเรื่องวิชาการบัญชีเป็นสิ่งที่ง่ายๆ มีแต่บวกลบคูณหาร ไม่น่ามีอะไรยากกว่าการเรียนสายวิศวกรรมที่ต้องมีพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นสูง ตอนผมจบปวส.อิเล็กทรอนิกส์ แล้วทำงานและลงเรียน ป.ตรี ภาคค่ำไปด้วยทางสาขาการจัดการอุตสาหกรรม ต้องมีลงเรียนวิชาบัญชีอยู่ 4 ตัว และตัวสุดท้ายคือบัญชีบริหาร ทำให้พอจะเข้าใจได้ว่าความรู้เรื่องการบัญชีว่าแบ่งชนิดประเภทออกไปหลายแขนง แต่เท่าที่ผมพอจะต้องรู้จากหลักสูตรการเรียนก็มี 3 แขนงคือ
จริงๆ ในชีวิตการทำงานที่ผ่านมาก็ให้มีเรื่องต้องเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับระบบบัญชีของบริษัทมากบ้างน้อยบ้างแล้วแต่เหตุการ จำได้ว่าสมัยเรียน ป.ตรี ก็ต้องเรียนบัญชีทั้งหมด 4 ตัว เริ่มจากบัญชีเบื้องต้น จนจบที่บัญชีบริหารเป็นตัวสุดท้าย จำได้แม่นว่าในจำนวนครั้งที่มีการสอบผมเคยทำข้อสอบแบบจบข้อและได้คำตอบที่ถูกต้องเป๊ะๆ อยุ่ครั้งเดียวคือเรื่องการทำงบกระทบยอด นอกนั้นสอบกี่ครั้งก็ไม่เคยทำข้อสอบได้จบครบขั้นตอนสักข้อ55+ แถมจบมาก็ไม่เคยเลยที่ต้องนำความรู้เรื่องบัญชีมาใช้กับการทำงาน จนกระทั้งผ่านมาเกือบสิบปีเรื่องการบัญชีเริ่มคลืบคลานเข้ามาเกี่ยวข้องทีละน้อยทีละน้อย เพราะด้วยหน้าที่ที่ต้องเข้าไปแก้ปัญหาให้กับบริษัท
ครั้งหนึ่งที่เคยร่วมงานเป็นที่ปรึกษาให้กับผู้บริหารของบริษัทแห่งหนึ่ง เรื่องที่จะเล่าอาจจะไม่เกี่ยวโดยตรงกับหัวเรื่องเท่าไหร่แต่เดี๋ยวจะผยายามดึงให้มันมาเกี่ยวกันละกัน5+ มีอยู่วันหนึ่งมีนัดพาเจ้านายไปดูเครื่องจักรที่ต้องการซื้อยังโรงงานแห่งหนึ่งซึ่งเป็นโรงงานผลิตชิ้นส่วนของพวกรถแบคโฮ รถไถ ฯลฯ เผอิญว่าโรงงานนี้เขาใช้เครื่องจักรตัวเดียวกับที่เจ้านายผมสนใจต้องการซื้ออยู่ เซลล์ของเครื่องจักรเขาเลยพาเข้าไปขอดูที่โรงงานแห่งนี้ ก็เดินดูการทำงานของเครื่องและโน่นนี่นั่นในโรงงานไปสักพัก เจ้านายก็ดูพวกชิ้นงานที่โรงงานนี้เขาผลิตไปด้วย มีชิ้นงานอยู่ตัวหนึ่งซึ่งเป็นกระบวยตักดินของรถขุด (คงนึกภาพออกนะครับ) มันมีการทำวงกลมด้วยปากกาสี (น่าจะเป็นชนิดที่ลบได้) เจ้านายผมถามเจ้าหน้าที่ของโรงงานที่พาเดินชมว่าวงสีไว้ทำไม เจ้าหน้าที่ตอบว่าเนื่องจากมันเป็นชิ้นงานที่มีตำหนิเกี่ยวกับการทำสีที่ไม่เรียบร้อยและไม่ผ่าน
ทำงานโรงงานมาจนหัวหงอก และก็ต้องอยู่กับงานเรื่องการปรับปรุง ปรับปรุง และก็ปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น และยิ่งๆ ขึ้นอยู่ตลอดเวลา เวลาเข้าประชุมก็มักได้ยินผู้บริหารพูดถึงคำว่า Productivity, Quality, Cost และบลาๆๆๆ จนเมื่อบางครั้งที่เราต้องทำรายงานหรือเขียนโครงการนำเสนอในที่ประชุมก็ต้องนำคำพวกนี้มาใช้เอง คำที่มักได้ยินกันจนชินหูแต่ก็ไม่แน่ใจว่าเราเข้าใจความหมายของมันถูกต้องอย่างที่มันควรจะสื่อหรือไม่ บางครั้งเหมือนจะเข้าใจแต่พอใช้ไปใช้มากลับมานั่งคิดก็งงๆ เองเหมือนกัน
ครั้งหนึ่งที่ต้องทำหน้าที่ติดต่อกู้เงินให้กับบริษัทต่างชาติแห่งหนึ่งที่มาทำธุรกิจในไทย สิ่งที่ดูจะเป็นเรื่องโคตรยากเมื่อไปพบปะพูดคุยกับธนาคารต่างๆ ก็คือการที่บริษัทเพิ่งจัดตั้งมาแค่หนึ่งปี และยังไม่มีรายได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ คือมีเพียงงบการเงินเพียง 2 ปี (จริงๆ ควรนับว่ามีงบปีเดียว เพราะปีแรกที่ก่อตั้งไม่มีบันทึก Transection ใดๆ เกิดขึ้นเลย) งบการเงินที่เอาไปให้ธนาคารดูคร่าวๆ ณ
เมื่อชาติที่แล้วสมัยที่ยังทำงานอยู่โรงงานอิเล็กโทรนิกส์แห่งหนึ่ง ตำแหน่งตอนนั้นน่าจะเรียกว่า “จับฉ่ายเอ็นจิเนียร์” คือทำตั้งแต่ส้วม, กองขยะ ยันหลังคาโรงงาน ทำจริงๆนะครับ เช่นวันไหนฝนตก ก็ต้องรีบเข้าโรงงานแต่เช้าเพื่อไปเดินสำรวจว่าหลังคาโรงงานมีรอยรั่วและน้ำหยดตรงไหนเพื่อนำข้อมูลไปรายงาน EVP (คงเพื่อให้ทำใจว่าจะต้องเสียเงินซ่อมใหญ่เมื่อไหร่มั๊ง5+) หรืองานเครียร์กองขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่นำไปทิ้งตากแดดตากฝนมากว่าสิบปีสูงเป็นภูเขาและฉ่ำเน่าไปด้วยน้ำสนิม จนถึงวันหนึ่งที่เกิดปัญหาทำให้ไม่สามารถนำเข้าวัตถุดิบจากต่างประเทศได้ เพราะมีปัญหากับทาง BOI
ดุจนก… จากคอน เที่ยวบินสัญจรร่อนเร่ไป ไม่รู้แห่งใด ออกทางไหนไม่เห็นรวงรัง อาทิตย์จวนลับขอบฟ้า ซ่อนกายาใต้ใบไม้กิ่งบัง พรุ่งนี้คงมีหวังหากชีพยังไม่ฝังลงดิน
